Öne Çıkan Ürünler

TÜRKİYE BUĞDAY UNU SANAYİ

Türkiye, ekoloji ve iklim koşulları, toprak varlığı ve zengin ürün deseni sayesinde büyük bir tarımsal üretim potansiyeline sahiptir. Bu özellikleri itibariyle Türkiye, tarımsal üretim açısından en önemli ülkelerden biridir.

Hububat üretimi, geleneksel olarak Türkiye'de toplam tarımsal üretimin başında yer almaktadır. Buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar, pirinç, darı, karışık tahıl vb. ürünler Türkiye'de yetiştirilen tahılların başlıca türleridir. Özellikle kışlık hububatlar, yazlık türlerle karşılaştırıldığında daha fazla yetiştirilmektedir. Buğday ve arpa en önemli tahıl ürünleridir.

Türkiye'de hububat üretimi özellikle iklim koşullarına bağlı olarak yıldan yıla dalgalanmalar göstermesine rağmen, toplam üretim 30 milyon tondan daha fazladır.

Türkiye'nin en önemli tahıl ürünü olan buğday, on iki bin yıldır Anadolu'da yetişen bir ürün olup kırsal alanlarda yaşamın bir parçasıdır. Yaklaşık 250 kg/kişi yıllık tüketimi ile Türk halkının beslenmesinde önemli bir yere sahiptir. Türkiye'de buğday ekilen alan, 7,5-9,8 milyon hektar, üretim ise 17,5-22 milyon ton arasında değişmektedir. 2014 yılında Türkiye’nin buğday üretimi 19 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye dünyanın en büyük tahıl üreten ülkeleri arasında önemli bir yere sahiptir. Türkiye toplam dünya buğday üretiminde 9. sırada iken, makarnalık buğday üretiminde 3. sırada yer almaktadır. Yüksek üretim kalitesi ve üretimi nedeniyle pastacılık ve değirmencilik ürünleri, değer açısından tarımsal sanayi üretiminin %30’undan daha fazlasına sahiptir.

Türkiye buğday unu sektörü, yüksek üretim kapasitesi ile dünya buğday unu ihracatında lider konumundadır. Türkiye'nin hemen her ilinde faaliyet gösteren yaklaşık 1.200 buğday unu fabrikası, 30 milyon ton civarında üretim kapasitesine sahiptir. Konya, buğday unu fabrikası sayısı açısından iller arasında ilk sırada yer almaktadır. Yıllık dünya buğday unu ticaretinin yaklaşık 10,4 milyon ton olduğu göz önüne alındığında Türkiye’deki üretimin önemi ortaya çıkmaktadır.

Tablo 1 - Türkiye’nin Buğday Unu İhracatı

Kaynak: TÜİK

Birleşmiş Milletler verilerine göre Türkiye 2005, 2006 ve 2007 yıllarında değer ve miktar bazında dünya genelinde birinci ve 2008 yılında ise ikinci sırada yer almış, 2009 yılında değer bazında birinci olurken, 2010 ve 2011 yıllarında miktar ve değer bazında birinci sırada yer alarak yaklaşık 2 milyon ton ve 892 milyon $ ihracat gerçekleştirilmiştir. 2012 yılında değer bazında 841 milyon $ buğday unu ihracatı ile birinciliğini korumaktadır. 2013 yılında ise Türkiye dünya geneli buğday unu ihracatında miktar bazında 2,2 milyon ton ve değer bazında 946,6 milyon $ ihracat ile  birinci sırada yer almıştır.

Grafik 1 - Türkiye’nin Buğday Unu İhracatı (Bin $)

 Kaynak: (TÜİK)

2007 yılında Türkiye’nin buğday unu ihracatı, miktarda düşüş olmasına karşın fiyatlardaki artış sonucunda 424 milyon $’a yükselmiştir. İhracat 2008 yılında %46 artarak 618 milyon $’a çıkmıştır.

İhracat 2009 yılında miktarda %49’luk artış oranı yakalamasına karşın ihraç fiyatlarındaki düşüş nedeniyle değer bazında %6 düşerek 581 milyon $’a gerilemiştir.

2010 yılında Türkiye’nin buğday unu ihracatı hem değer, hem de miktar bazında artış gösterirken, Türkiye 2011 yılında %49,6 oranında artışla 892 milyon $ (yaklaşık 2 milyon ton) ihracat seviyesine ulaşmıştır. 2012 yılında Türkiye’nin buğday unu ihracatı 841 milyon $ (yaklaşık 2 milyon ton) seviyesinde gerçekleşmiştir. 2013 yılında bir önceki yıla göre değer bazında %12,3’lük bir artış yaşanmış ve 946 milyon $ (yaklaşık 2,2 milyon ton) ihracata ulaşılmıştır. 2014 yılında bir önceki yıla göre değer bazında %1,6’lık bir düşüş yaşanmış ve 932 milyon $ (yaklaşık 2,2 milyon ton) ihracata ulaşılmıştır.

Tablo 2 - Türkiye’nin Başlıca Buğday Unu İhracatı Yaptığı Ülkeler

Kaynak: (TÜİK)

2014 yılında buğday unu ihracatı yapılan en önemli pazarlar, Irak, Suriye, Filipinler, Angola, Sudan, İsrail, Endonezya, Benin, Gine ve Filistin olmuştur. Türkiye’nin buğday unu ihracatındaki başlıca pazarları Ortadoğu, Uzakdoğu ve Afrika ülkeleridir.

Grafik 2 - Ülkelere Göre Türkiye’nin Buğday Unu İhracatının Dağılımı

 Kaynak: (TÜİK)

Beş yıllık dönem içinde (2010-2014) Türkiye, 2010 ve 2011 yıllarında 107 ülkeye, 2012 yılında 117 ülkeye, 2013 yılında 120 ülkeye ve 2014 yılında 118 ülkeye buğday unu ihracatı gerçekleştirmiştir.

İhracat verilerinden de anlaşıldığı üzere, Türkiye’nin buğday unu sektörü özellikle son 10 yıllık periyotta hızlı bir gelişim göstermiş ve Türkiye dünya buğday unu sanayinde daha etkin bir role sahip olmuştur. Türkiye’nin buğday unu ihracatının yükseliş trendinin, uygun fiyat ve kaliteyle birlikte özellikle Uzakdoğu ve Afrika’da devam edeceği öngörülmektedir.

Yüksek üretim kapastitesi, kaliteli ürünleri ve rekabetçi özelliği  ile Türkiye, dünya buğday unu ticaretindeki önemli ülkeler arasındaki yerini almıştır.